مقدم‌فر: جنگ شناختی مهم‌ترین حوزه رویارویی ایران و غرب است

مراسم رونمایی از کتاب «جنگ شناختی؛ علم پیروزی در نبرد ذهن‌ها» نوشته دکتر حمیدرضا مقدم‌فر و دکتر ابراهیم محسنی آهویی صبح امروز در خبرگزاری تسنیم برگزار شد.

کتاب «جنگ شناختی» گزارشی از علم پیروزی در نبرد ذهن‌ها است که ادبیات و دانش‌هایی را در این حوزه جدید پیش‌ِروی نخبگان، اهالی رسانه و پژوهشگران قرار داده است.

در این مراسم که با حضور اکبر نصراللهی استاد دانشگاه و رئیس دانشکده ارتباطات و رسانه، عباس سلیمی‌نمین روزنامه‌نگار و محقق، سعدالله زارعی کارشناس ارشد مسائل بین‌المللی، عباس درویش توانگر قائم‌مقام خبرگزاری فارس، مجید قلی‌زاده مدیرعامل و جعفر درونه قائم‌مقام خبرگزاری تسنیم و همچنین یکی از مؤلفان کتاب، حمیدرضا مقدم‌فر و حضور مجازی مؤلف دیگر کتاب، ابراهیم محسنی آهویی برگزار شد، حمیدرضا مقدم‌فر یکی از دو نویسنده کتاب با اشاره به اهمیت چاپ این کتاب گفت: کتاب «جنگ شناختی؛ علم پیروزی در نبرد ذهن‌ها» تا امروز میان آثاری که به‌زبان فارسی در این زمینه منتشر شده تقریباً بی‌بدیل است، البته متأسفیم که تاکنون در این زمینه کار زیادی نشده است. سالهاست که به‌صورت جدی درگیر جنگ شناختی هستیم، اما در ادبیات این موضوع کار مکفی انجام نشده است و از این روی امیدوارم که این کتاب آغازی برای انتشار محتوا‌های جدی و جدید درباره موضوع جنگ شناختی باشد، همچنین امیدواریم محتوای این کتاب برای بسیاری از نخبگان و پژوهشگران انگیزه‌ای ایجاد کند تا وارد این موضوع شوند.

کتاب «جنگ شناختی» را به روح پرفتوح حاج قاسم تقدیم می‌کنیم

وی اضافه کرد: زمانی که می‌خواستیم نوشتن این کتاب را آغاز کنیم از آقای محسن آهویی خواهش کردم تمام منابعی را که در اروپا و آمریکا درباره این موضوع وجود دارد جست‌وجو و ملاحظه کنند تا بتوانیم از محتوایش در نگارش این کتاب بهره بگیریم. ایشان هم بسیار خوب ورود کردند و با دسته‌بندی منطقی مطالب، ۸ سرفصل این کتاب را به‌شیوه‌ای محققانه آماده کردند. بنده همین‌جا بر اساس پیشنهاد آقای محسنی آهویی قصد دارم که این کتاب را به سردار دل‌ها، حاج قاسم سلیمانی تقدیم کنم و امیدوارم ثواب خوانش این کتاب که آشنایی با موضوع جنگ شناختی است به روح پرفتوح ایشان برسد.

کتاب.

این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه نباید جنگ شناختی را از جنگ نرم جدا دانست، گفت: جنگ روانی، عملیات روانی، مدیریت و جنگ ادراکی و جنگ شناختی همگی ذیل جنگ نرم تعریف می‌شود، البته جنگ شناختی گستره بزرگتری دارد و باید این روند را در قامت یک فرآیند تکاملی مورد بررسی قرار داد.

مقدم‌فر با تأکید بر "موضوع نفوذ در افکار و اذهان مردم متعلق به امروز و دیروز نیست و از هزاران سال قبل وجود داشته است"، ادامه داد: با این حال جنگ شناختی عرصه پیشرفته‌تری در حوزه جنگ نرم است. در سال ۲۰۱۷ یکی از ژنرال‌های نیروی هوایی آمریکا به‌نام دیوید گلدفین جمله مشهوری را گفت؛ او بیان داشت که "هم‌اکنون در حال گذار از جنگ‌های فرسایشی به‌سمت جنگ شناختی هستیم"؛ البته بنده معتقدم از مرحله گذار عبور کرده و مدت‌هاست جنگ شناختی را با جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده‌اند.

نویسنده کتاب «جنگ شناختی» با اشاره به اینکه بستر جنگ شناختی، علوم شناختی است، گفت: یکی از سرفصل‌های بسیار مهم در این کتاب، معرفی علوم شناختی و ارائه توضیحات نسبتاً مفصل درباره آن است.

جنگ شناختی تحمیل اراده از طریق به‌کارگیری مغز و شناخت مردم است

این کارشناس مسائل راهبردی در بخش دیگری از سخنان خود درباره ورود جنگ شناختی به عرصه رسانه گفت: چند سالی است که ادبیات جنگ شناختی در ادبیات سیاسی، امنیتی و رسانه‌ای ما ورود جدّی‌تری پیدا کرده است، به‌عبارت دیگر، امروز در عرصه رسانه با جنگ شناختی پیچیده‌تری مواجه هستیم و رسانه تبدیل به ابزار فراگیری برای این جنگ شده است. دوستان رسانه‌ای باید درباره این جنگ مطالعه کنند و یکی از ابزار‌های در دسترس برای مطالعه در این زمینه، همین کتاب است.

"ساده‌ترین و کوتاه‌ترین تعریف از جنگ شناختی توانایی تأثیرگذاری و نفوذ بر ادراک و شناخت یک فرد و جامعه در جهت اهداف مورد نظر است. جنگ، به‌معنای تحمیل است و در جنگ شناختی با تحمیل اراده از طریق به‌کارگیری مغز، اعصاب و روان و احساسات و عواطف مردم بر رفتار آنان اثرگذاری می‌کنیم. "

وی در پایان با اشاره به ضرورت تألیف کتاب‌ها و مقاله‌های بیشتر درباره جنگ شناختی، گفت: دوست داشتم که روی جلد این کتاب نوشته شود: «جلد یکم»، تا به‌دنبال این باشیم که جلد‌های بعدی آن را بنویسیم، چرا که معتقدم این حوزه، گستره بسیار و عمق زیادی دارد و به‌لحاظ تولید ادبیات و دانش در این حوزه در کشورمان در گام‌های نخست هستیم.

انقلاب اسلامی براساس جنگ شناختی به پیروزی رسید

عباس سلیمی نمین، پژوهشگر و مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، در بخش دیگری از این جلسه ضمن انتقاد از بی‌تفاوتی در قبال ماهیت انقلاب اسلامی گفت: انقلاب اسلامی براساس جنگ آگاهی یا جنگ نرم یا فکری و شناختی رقم خورد. سپس در مورد انقلاب اسلامی مطالعه شد، حرکتی در غرب صورت گرفت و بعد به خودمان برگشت و الآن داریم انقلاب اسلامی را به‌عنوان یک پدیده جدید مورد بررسی قرار می‌دهیم؛ این در حالی است که وقتی ما اسلحه را کنار گذاشتیم، مبارزه مسلحانه را نفی کردیم و گفتیم که انقلاب ما انقلابی نیست که از طریق ترور و زور تحولی را به‌رسمیت بشناسد، در واقع جنگ شناختی را مبنا قرار دادیم.

وی ادامه داد: ما نسبت به انقلاب اسلامی مطالعات بسیار کمی انجام داده‌ایم؛ آن هم انقلابی که براساس تحول در شناخت انسان‌ها ایجاد شد، آن‌ها را به‌سوی آزادگی سوق داد و از اسارت سلطه و استبداد خارج کرد و در نهایت توانست بدون هیچ درگیری نظامی، یک تحول بزرگ در جامعه ایران ایجاد کند، این بی‌توجهی در ایران برای ما هزینه بسیار زیادی دارد.

سلیمی نمین در ادامه با اشاره به تأثیر فعالیت‌های فکری و فرهنگی پیش از انقلاب بر جامعه ایران گفت: همین امر موجب شد انسان‌هایی که اسارت را برای بهره‌مندی از متاع دنیوی می‌پذیرفتند، دیگر حاضر نبودند زیر بار این اسارت بروند، حاضر بودند تن به شهادت بدهند، اما ذلت را نپذیرند؛ چون در شناختشان نسبت به پدیده‌ها تحول ایجاد شده بود. شخصیت‌های بزرگی مانند شهید بهشتی، دکتر شریعتی، آیت‌الله طالقانی و... توانستند این تحول شناختی را در جامعه ایجاد کنند. اما متأسفانه امروز از این جهت دچار فقر و تنگدستی شده‌ایم.


این پژوهشگر تأکید کرد: باید تأسف خورد که انقلابی که براساس تحول در شناخت انسان‌ها ایجاد شده است، به‌تدریج به مرحله‌ای سوق پیدا می‌کند که افرادی داعیه‌دار مسائل فکری در جامعه می‌شوند که به‌هیچ‌وجه شأن این معنا را ندارند، اصلاً تحمل این معنا و سعه صدر لازم برای تعامل برقرار کردن با افکار و اندیشه‌های مختلف را ندارند. پیش از انقلاب اسلامی نیز این‌طور نبود که یک فکر صرفاً وجود داشته باشد، اندیشه‌های مختلف وجود داشت، در این میان کسانی توانستند یک تحول شناختی در جامعه ایجاد کنند که یک سعه صدر داشتند و با افکار و سلایق مختلف تعامل داشتند.

ماهیت و قلمروی «جنگ شناختی» هنوز در کشور شناخته نشده است

سعدالله زارعی پژوهشگر و کارشناس مسائل بین‌الملل ضمن اشاره به اهمیت موضوع جنگ شناختی، بر جدید بودن این علم تأکید کرد و گفت: بحث درباره این علم در کشور ما بحث جدیدی است؛ کما اینکه در سطح بین‌الملل نیز نسبتاً جدید است، از سوی دیگر، سوءتفاهماتی نیز در داخل کشور و سطح بین‌الملل نسبت به ماهیت و قلمروی جنگ شناختی وجود دارد؛ به همین دلیل تألیف این اثر که توسط برادر اندیشمندمان، دکتر مقدم‌فر به‌همراه محسن آهویی نوشته شده، یک گام اساسی در محیط ملی جمهوری اسلامی به‌شمار می‌آید.

وی با بیان "در شرایطی هستیم که به‌مرور اقتدار رسانه‌ها، حوزه‌ها و تأثیرگذاری آن‌ها در سطوح مختلف از جمله فرهنگی، اقتصادی و... رو به گسترش است"، ادامه داد: در زمان حاضر پیچیده‌ترین سیاست‌ها در بستر رسانه‌های نوین به وجود می‌آید و مدیریت می‌شود، در این میان، آن کشوری می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد که به جنگ شناختی مجهز شده باشد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با ابراز اینکه تسلط بر جنگ شناختی، از هزینه‌های کشور در مواجهه با قدرت‌های رقیب می‌کاهد، اضافه کرد: اگر کشوری به این مهم مجهز نباشد، هزینه بسیار سنگینی را بر ملت خود تحمیل می‌کند؛ این رمز اهمیت مقوله جنگ شناختی در عصر ماست.

جنگ شناختی ترفند جدید دشمنان انقلاب اسلامی است

جعفر درونه قائم‌مقام خبرگزاری تسنیم نیز در این مراسم ضمن مروری بر اقدامات خصمانه دشمنان انقلاب اسلامی گفت: براساس نظریه سیاسی اسلام، مردم از نقش مهم، سرنوشت‌ساز و بسیار مؤثری برخوردار هستند. ماهیت انقلاب اسلامی در تضاد با نظام سلطه جهانی است و به همین دلیل است که در طول حیات پربار انقلاب اسلامی شاهد انواع و اقسام ترفند‌ها و توطئه‌های دشمن بودیم. وقتی به گذشته مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که دشمنان به‌دلیل عدم درک صحیح از ماهیت انقلاب اسلامی ترفند‌هایی به‌کار بردند که ناموفق بوده است، از ترور متفکرین انقلاب و شخصیت‌های برجسته تا راه‌اندازی گروهک‌ها و تحمیل جنگ به ایران همگی شکست خورد.

وی ادامه داد: اگرچه نمی‌توانیم برای ترفند‌های دشمن بازه‌هایی تعریف کنیم که ابتدا و انتها داشته باشد، اما مشخصاً می‌توانیم بگوییم در دهه چهارم و پنجم انقلاب اسلامی ترفند جدیدی در دستور کار دشمن قرار گرفت که ما از آن به‌عنوان جنگ نرم یاد می‌کنیم. در این جنگ، دشمن تلاش کرد خود را به ماهیت انقلاب اسلامی نزدیک‌تر کند و با درک دقیق‌تری از انقلاب اسلامی با آن دربیفتد، کما اینکه در دهه‌های سوم و چهارم پس از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد بودیم که کرسی‌ها و ظرفیت‌های متنوعی در آمریکا و اسرائیل برای شناخت انقلاب اسلامی شکل گرفت. جنگ نرم تبعات زیادی برای جمهوری اسلامی به‌همراه داشته چرا که جنگی تمام‌عیار بوده است، اما به‌نظر می‌رسد در این جنگ نیز دشمن شکست خورده است، چرا که نتوانست به اهداف خود دست پیدا کند.

شناخت از جنگ شناختی در سطح جامعه بسیار کم است

این پژوهشگر و محقق با تصریح به "اکنون با جنگ دیگری مواجهیم که نامش را باید جنگ شناختی بگذاریم"، خاطرنشان کرد: جنگ شناختی در ماهیت خود مردم را هدف قرار داده است. اگر در جنگ نرم باور‌ها و ارزش‌ها هدف دشمن قرار می‌گرفت در جنگ شناختی اذهان مردم هدف قرار گرفته است، به‌عبارت دیگر در جنگ نرم، «حق» هدف قرار می‌گرفت، اما در جنگ شناختی، «حقیقت» مورد تردید قرار می‌گیرد. در این جنگ، تصویری از حقیقت در اذهان مردم ساخته می‌شود که حتی می‌تواند باور‌ها و اصل دفاع در برابر دشمن را متزلزل کند. دقت داشته باشید در جنگ شناختی، چهره دشمن بزک می‌شود و حتی جبهه خودی مورد سرزنش قرار می‌گیرد.

درونه تأکید کرد: نکته مهم اینجاست که شناخت از جنگ شناختی در سطح جامعه ما بسیار کم است و باید بیشتر در مورد آن حرف زد. شناخت ماهیت این جنگ، ادبیات‌سازی برای مقابله با آن و گفتمان‌سازی درباره‌اش از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، این فعالیت‌ها باعث می‌شود که بتوانیم ابتکار عمل را به‌دست بگیریم و بر جامعه هدف خود تأثیر بگذاریم.

وی در پایان با اشاره به کتاب «جنگ شناختی» گفت: این کتاب که توسط آقایان دکتر مقدم‌فر و محسن آهویی نوشته شده است، خدمت ارزشمندی است از این جهت که می‌تواند ادبیات‌سازی کند و برای فکر و مطالعه در دستور کار قرار گیرد. یکی از ویژگی‌های اصلی این کتاب این است که به تفکر بومی ما بسیار نزدیک است، به‌عبارت دیگر، این کتاب براساس تجربه زیست انقلاب اسلامی تألیف شده است.

نئولیبرالیسم رو به زوال است و شاهد زایش دیو‌های هولناکی در جهان هستیم

ابراهیم محسنی آهویی دیگر نویسنده کتاب «جنگ شناختی» در سخنانی ـ. از طریق ویدیوکنفرانس ـ. گفت: کتاب را با ادعای پایان عصر نئولیبرالیسم آغاز کردیم، این موضوع در اولین جمله از مقدمه کتاب بیان شده است. برآورد کلی ما این است که نئولیبرالیسم رو به زوال است و از هم‌اکنون شاهد زایش دیو‌های هولناکی نظیر الیگارشی، ناسیونالیسم افراطی و فاشیسم هستیم، بنابراین نه‌تن‌ها ادبیات و ترکیب‌بندی نئولیبرالیسم را معنادار نمی‌دانیم بلکه هشدار می‌دهیم که آگاهی‌یافتگی نسبت به جنگ شناختی یک وظیفه برای ماست.

وی اضافه کرد: توضیح این هشدار بسیار ساده است، چرا که نسل پس از نئولیبرالیسم بسیار ضدبشری‌تر از خود نئولیبرالیسم است. سلطه رو به توسعه راست افراطی در اغلب کشور‌های غربی، پس‌روی به وضعیت قبیله گرایی و خودبنیادی افراطی دقیقاً در نقاطی از جهان در حال نهادینگی است که موقعیت ادراک و شناخت را در سطح جهان در کنترل خود دارند، از اینجاست که مسئولیت ما آغاز می‌شود.

او با اشاره به نتایج خطرناک جنگ شناختی گفت: به‌خلاف باور رایج و عمومی فهمیدیم که جنگ را باید به‌عنوان نوعی گفتمان و بازنمایی در نظر بگیریم، در تعریف کلاسیک، تعریف جنگ چیزی جز مجبور کردن طرف مقابل برای موافق بودن با نیروی مهاجم نیست، این موضوع در حالی است که موافق کردن دیگری مأموریت اساسی هر گفتمان و بازنمایی است، بنابراین شما مخاطبان به‌خوبی متوجه می‌شوید که ایده‌هایی مانند «گفتمان به‌جای موشک» تا چه‌اندازه می‌تواند مهلک باشد.

تجربه بالای نویسندگان عامل برتری کتاب «جنگ شناختی» است


اکبر نصراللهی در بخش پایانی این مراسم با تشکر از نویسندگان کتاب، به نیاز دانشجویان، محققان، رسانه‌ها و مسئولان به مباحث جنگ‌شناختی اشاره کرد و گفت: جنگ شناختی غیرطبیعی نیست؛ آنچه غیرطبیعی است غفلت مسئولان و رسانه‌ها و بی‌توجهی به هشدار‌های مقام معظم رهبری در این زمینه و شناخت ناکافی از این نوع جنگ است.

وی گفت: انواع جنگ از سخت و نرم همیشه وجود داشته است، اما وزن و اهمیت، سطوح، ابعاد و اولویت این جنگ‌ها همیشه و در همه جا یکسان نبوده است؛ با وجود این به نظر می‌رسد با گسترش و پیشرفت تکنولوژی ارتباطی، تجربه دشمنان و تغییر رفتار کنشگران سیاسی و رسانه‌ای و همچنین مخاطبان و کاربران و میزان دسترسی‌های آنان به رسانه‌ها، انواع جنگ‌ها به سمت جنگ شناختی شیفت پیدا کرده است و در همه مناطق و از سوی همه کنشگران مورد توجه واقع شده است.

نصراللهی افزود: یکی از حوزه‌هایی که جنگ شناختی از آن اثر می‌پذیرد و باعث شد که این نوع جنگ در اولویت قرار گیرد، تغییر در آرایش رسانه‌ای است. در حقیقت تغییر در آرایش رسانه‌ای که خود محصول پیشرفت در تکنولوژی‌های ارتباطی است، باعث شد که جنگ شناختی در کانون توجه کنشگران قرار گیرد.

وی تأکید کرد: از همان سال‌های دهه ۱۹۶۰ که جنگ شناختی در اولویت قرار گرفته است، با دو پدیده مواجه هستیم؛ پدیده‌ها ارتباط جمعی شخصی و شکست انحصار رسانه‌های سنتی در تولید، توزیع اطلاعات و اخبار است. تحت تأثیر پدیده ارتباط جمعی شخصی هر فردی می‌تواند در هر مکانی، هر زمانی و با هر زبان و ابزاری پیام تولید و منتشر کند. به موازات این پدیده نقش رسانه‌های جمعی یعنی رادیو، تلویزیون و مطبوعات کمرنگ شده است. اکنون مانند گذشته نیست که یک نفر تولید کنند و بقیه استفاده‌کننده باشند. بلکه همه افراد در عین‌حال که مصرف‌کننده هستند، می‌توانند تولید‌کننده و توزیع‌کننده هم باشند، بنابراین در جنگ شناختی کسانی پیروز و اثرگذار هستند که مدیریت سوژه‌ها، جملات و واژه‌ها، چینش، تصاویر و ... را بلد باشند.

نویسنده کتاب «مدیریت پوشش اخبار بحران در رسانه‌های حرفه‌ای» افزود: در آرایش جدید رسانه‌ای کنشگران فعال برنده جنگ شناختی هستند، اما اکنون با تأسف باید بگویم که ایران با تاخیر با رسانه‌های اجتماعی مواجهه شده است و هنوز هم بخش‌های مختلف در کنشگری در این حوزه یا تحریم آن تردید دارند و همین مسئله آسیب‌پذیری در جنگ شناختی را موجب شده است.

این محقق و پژوهشگر در تشریح اهمیت جنگ شناختی با اشاره به طبقه‌بندی جنگ‌ها از نظر ناتو گفت: در اسناد ناتو، ۵ سطح برای جنگ ذکر شده است؛ هوا، دریا، زمین، فضا و سایبری ۵ حوزه‌ای است که ناتو در اسناد خود اشاره کرده است، اما با توسعه راهبرد‌های جنگ شناختی، ناتو در حال تصمیم است که سطح انسانی از جنگ را به عنوان حوزه ششم درنظر گیرد.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه در بخش دیگری از سخنان خود با تشریح ابعاد و ویژگی‌های جنگ شناختی گفت: جنگ شناختی شکل تکامل‌یافته‌تر، پیچیده‌تر، سنجیده‌تر، جامع‌تر و اثرگذارتر از دیگر جنگ‌ها به ویژه جنگ نرم است. در حقیقت، جنگ شناختی، جنگ هیبریدی و چند لایه است که سطوح و ابعاد مختلف میان رشته‌ای دارد.

وی اضافه کرد: جنگ شناختی، جنگ اعلام‌نشده، نامحسوس و به عبارت دیگر، جنگ بهداشتی و تمیز است؛ این جنگ، زمان شروع و پایان مشخصی ندارد و مستمر است. برهمین اساس همه افراد می‌توانند ابزار و عامل این جنگ باشند. جنگ شناخت، جنگ تفکر و باورهاست و مقدمه و پیش‌شرط رسیدن به اهداف مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به شمار می‌رود. سوخت اصلی این جنگ، اطلاعات، اخبار و پیام‌هایی است که روزانه مبادله می‌شود.

رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه تأکید کرد: کسانی در جنگ شناختی پیروز هستند که اولاً آرایش جدید رسانه‌ای را بشناسند و ثانیاً بتوانند از ابزار‌های جدید استفاده حداکثری کنند و ثالثاً بپذیرند که مدل تولید، توزیع و دریافت اخبار عوض شده است.

نصراللهی همچنین افزود: موفقیت در جنگ شناختی، منوط و مشروط به استفاده به‌هنگام، بیشتر، زودتر و هوشمندانه و مستمر از همه ظرفیت‌های رسانه‌ای به ویژه رسانه‌های جدید است. راه موفقیت در جنگ شناختی این است که در موضوعات مختلف و راهبردی پیوست رسانه‌ای و روایت اول وجود داشته باشد. پیروزی در جنگ شناختی هیچ راه‌حل مصوبی ندارد، تنها راه مقابله با جنگ شناختی، آگاه شدن از ابعاد، مؤلفه‌ها و تاکتیک‌های جنگ شناختی و آگاه کردن دیگران و ارتقای سواد رسانه‌ای در ۳ سطح مسئولان، رسانه‌ها و مردم است.

وی تأکید کرد: متأسفانه این‌طور القا می‌شود که مردم سواد رسانه‌ای کمی دارند، اما نیاز مسئولان و رسانه‌ها به سواد رسانه‌ای بیش از مردم است، چرا که اگر مسئولان و رسانه آگاه باشند از ظرفیت‌های رسانه‌ای به موقع و به‌خوبی استفاده می‌کنند.

نصراللهی هم‌چنین گفت: ارتقای قدرت شناختی، رصد شناختی، تحلیل شناختی دشمنان و عملیات شناختی را در مقابله با جنگ شناختی مهم هستند.

او در پایان گفت: دانشجویان، اساتید، محققان، مسئولین و رسانه‌ها به چنین اثری نیازمند بودند، خوشحالم که این اثر فاخر به‌همت آقایان دکتر مقدم‌فر و دکتر محسنی آهویی و انتشارات خبرگزاری تسنیم چاپ شده است و در اختیار محققان قرار دارد.

در پایان این مراسم از کتاب «جنگ شناختی» رونمایی شد.